20 lipca 2023

Fiński system edukacji wzorem dla Polski

W tym roku Finlandia po raz szósty została ogłoszona najszczęśliwszym krajem świata przez World Happiness Report. Kraj ten oferuje bardzo dobre warunki życia oraz rozwoju, między innymi poprzez określony system edukacji. Nauczanie Finlandii jest na bardzo wysokim poziomie (według rankingu OECD Finlandia zajmuje pierwsze miejsce wśród krajów europejskich), a system edukacji pozwala na uczenie się w spokojnych, pozbawionych stresu i presji warunkach. Nauczyciele poświęcają dużą uwagę poszczególnym uczniom, traktują ich indywidualnie i zachęcają do rozwoju w dziedzinach, które są dla nich ważne.

Fińskie szkoły cechuje przede wszystkim równość szans edukacyjnych, czyli dostęp do tych samych możliwości dla każdego ucznia. Edukacja od przedszkola aż do studiów jest bezpłatna, tak samo jak podręczniki, pomoce naukowe, czy nawet posiłki w szkolnych stołówkach. Szkoły są na podobnym poziomie, co pozwala na zapewnienie wysokiej jakości kształcenia dla każdego ucznia niezależnie od jego miejsca zamieszkania lub innych zewnętrznych czynników. Nie ma podziału na szkoły lepsze i gorsze. Rankingi nie istnieją, co eliminuje wyścig szczurów zarówno między uczniami, jak i między placówkami.

Fiński system edukacji jest nastawiony przeciwko współzawodnictwu. Brak walki o oceny i chęci pokazania, że jest się lepszym od rówieśników powoduje, że uczniowie nie uciekają się do ściągania – po prostu nie mają w tym żadnego celu. Zdobywają wiedzę że świadomością, że robią to dla siebie. Kolejnym pozytywnym aspektem szkół w Finlandii są małe, liczące maksymalnie 20 osób klasy. Umożliwia to nauczycielowi bardziej indywidualne podejście do każdego ucznia, co pomaga w opanowaniu materiału.

Dzieci w Finlandii spędzają stosunkowo mało czasu w szkole, jedynie około 706 godzin rocznie (średnia OEC podaje wymiar 850 godzin). Dodatkowo wakacje trwają od 10 do 11 tygodni w roku co oznacza, że są one dłuższe niż w innych krajach. Fińscy nauczyciele przekonują o skuteczności tych działań, mówiąc, że uczniowie są mniej zmęczeni i bardziej skoncentrowani, codziennie przychodząc do szkoły z głową pełną nowych pomysłów.

Korepetycje poza szkołą nie istnieją – są prawnie zakazane, co rządzący tłumaczą tym, że każdy uczeń powinien czerpać wiedzę że szkoły, a w momencie, gdy potrzebuje dodatkowej pomocy, to nauczyciele są zobowiązani mu ją przekazać.

System kształcenia w Finlandii, szczególnie na poziomie podstawowym, skupia się na odkrywaniu pasji uczniów, pozwalając im na odnalezienie siebie i dając narzędzia do pogłębiania swoich zainteresowań. Sam program nauczania przewiduje możliwość modyfikacji przez nauczyciela, dając mu pewną swobodę, przez co w niektórych szkołach metody nauczania mogą się różnić.

Nauczyciel jest w Finlandii zawodem prestiżowym. Na studia pedagogiczne jest się bardzo trudno dostać, a sam zawód jest dobrze płatny. Nauczyciele pracują dziennie po 4 godziny, dodatkowo poświęcając 2 godziny tygodniowo na rozwój zawodowy, który pozwala im ciągle ulepszać ich techniki nauczania. W szkołach między nauczycielem a uczniem panują relacje partnerskie, niemające nic wspólnego z hierarchią. Młody człowiek zawsze może zwrócić się do nauczyciela z prośbą o pomoc, otrzymując ją bez wyśmiewania czy bagatelizowania problemu.

Polski system edukacji zdecydowanie różni się od fińskiego. W polskich szkołach wciąż panuje oparty na strachu XIX-wieczny model nauczania. Dzieci i rodzice narzekają na natłok niepotrzebnego materiału i naukę w formie „zakuć, zdać, zapomnieć”. Uczniowie sami do końca nie wiedzą, w jaki sposób powinni się uczyć, aby przyswoić materiał przez pamięć długotrwałą i przygnębieni liczbą zadań wolą pokusić się o ściąganie, co przyniesie łatwy efekt w postaci pozytywnej oceny.

Sami nauczyciel również nie mają dobrych warunków pracy, a ich zawód bardzo rzadko otrzymuje należny szacunek. Skutkuje to ich niedowartościowaniem i niechęcią do wykonywania pracy, która i tak nie zostanie doceniona. Są oni również rozliczani z ilości materiału, który przerobią z uczniami. Często narzucają więc zbyt szybkie tempo, co powoduje brak zrozumienia go i automatyczne zniechęcenie do nauki młodych ludzi.

Oba te systemy diametralnie się od siebie różnią co ma bezpośredni wpływ na samopoczucie oraz zaangażowanie uczniów. Fińscy uczniowie mający wsparcie połączone z odpowiednim doborem materiału są w stanie pracować efektywniej i czerpać z tego znacznie większą przyjemność. W polskim modelu nauczania muszą dokonać się znaczące zmiany, aby praca wiązała się z inteligentną nauką i chęcią samych uczniów do przyswajania wiedzy.

Bibliografia:

Korekta: Alicja Bazan

Zofia Dorożalska