20 marca 2023
Wysoko wrażliwe dziecko
Czym jest wysoka wrażliwość?
Wysoka wrażliwość to nie to samo, co nieśmiałość, introwersja czy wysoka lękliwość. To wrodzone cecha, jej podstawą jest genetycznie determinowana właściwość układu nerwowego, nazywana wrażliwością przetwarzania sensorycznego. Osoba wysoko wrażliwa z języka angielskiego nazywana HSP – highly sensitive person. Z badań wynika, że od 15 do 20 procent ludzi to osoby wysoko wrażliwe. Wśród nich są oczywiście również dzieci.
Czy twoje dziecko jest wysoko wrażliwe?
Aby rozpoznać, że mamy do czynienia z wysoką wrażliwością u dziecka, warto rozpatrzyć jego zachowania za pomocą skrótowca DOES. Akronim opisuje 4 cechy wysoko wrażliwego dziecka, które według doktorki Elaine Aron - pionierki badań nad wysoką wrażliwością oraz autorki wielu książek - są u takich dzieci zawsze obecne, chociaż mogą się one przejawiać na różne sposoby. Zaliczamy do nich:
głębokość przetwarzania (Depth of processing)
łatwość ulegania przestymulowaniu (Overstimulation)
emocjonalna reaktywność i empatia (Emotional reactivity)
wyczulenie na bodźce (Subtle stimuli)
Co to znaczy w praktyce?
Przejawem tego, że dziecko jest szczególnie wyczulone na bodźce i przetwarza rzeczywistość głębiej, może być ponadprzeciętna bystrość i kreatywność, zadawanie głębokich pytań, zwracanie uwagi na szczegóły i drobne zmiany, na przykład w wyglądzie bliskich osób.
Zarówno dzieci, jak i dorośli HSP odczuwają negatywne i pozytywne emocje intensywniej niż reszta społeczeństwa. Wykazują się szczególną empatią, a ich nastrój może łatwo się zmienić pod wpływem nastroju otoczenia – potrafią przeżywać ból i smutek innej osoby, albo wpaść w radosny nastrój pod wpływem jej pozytywnej postawy.
Przestymulowanie to skutek odbierania przez układ nerwowy zbyt wielu bodźców – hałas zbyt wysoka temperatura czy fizyczny dyskomfort spowodowany na przykład przez drapiący sweter może być szczególnie przytłaczający dla osób wysoko wrażliwych. Z drugiej strony są one w stanie silnie doświadczać piękna natury i sztuki, i mają zazwyczaj intensywne sny.
Jak pomóc wysoko wrażliwemu dziecku?
Wysoka wrażliwość jest często bagatelizowana lub nawet uznawana za niepożądaną. Zarówno wysoko wrażliwym dzieciom, jak i dorosłym, zdarza się słyszeć sformułowania takie jako: „Jesteś przewrażliwiony”, „Nie bierz wszystkiego tak personalnie” czy „Za bardzo się wszystkim przejmujesz”.
Wysoko wrażliwe dziecko potrzebuje od rodzica zrozumienia i akceptacji jego możliwości biologicznych. Zachęcanie dziecka do tego, żeby było śmielsze i twardsze, czy żeby mniej przejmowało się wszystkim, co je spotyka, może przyczynić się do wzrostu poziomu lęku i obniżenia samooceny, a także do pojawienia się poczucia, że dziecko nie może być akceptowane takie, jakie jest. Jednak istotne jest, żeby rozwijać jego samodzielność, zapewniać mu przyjazne otoczenie rozwoju i pomagać mu w budowaniu poczucia własnej wartości. Bycie HSP nie jest wyrokiem ani defektem – to wyjątkowa cecha, która dzięki odpowiedniej pielęgnacji buduje wspaniałych, wrażliwych i empatycznych ludzi.
Bibliografia:
